عوامل موثر بر باروری شترمرغ
تولید مثل شترمرغ یکی از اصلی ترین چالش های پرورش صنعتی و نیمه صنعتی این پرنده می باشد. شتر مرغ قدرت باروری کمی داشته و سالانه تعداد زیادی از تخم های این پرنده به دلیل نبود نطفه امحاء می گردند. میزان درآمد و کسب سود از پرورش شترمرغ، ارتباط مستقیمی با تقویت نطفه و باروری این پرنده داشته و این امر به یکی از مسائل چالش برانگیز پرورش دهندگان تبدیل گشته است.
این متن از وب سایت چیکن هچ، تمای راه های افزایش باروری و تقویت نطفه تخم شتر مرغ را بررسی می کند. با مطالعه این متن در می یابید که با رعایت نکات بسیار کوچک، می توان باروری شترمرغ را تا چندین برابر افزایش داد.
چگونه باروری تخم شترمرغ را بالا ببریم ؟
همانطور که می دانید باروری تخم پرندگان، وابستگی زیادی به سلامت پرنده نر دارد. از این رو یکی از اصلی ترین دلایل عدم نطفه داری تخم شترمرغ و یا تضعیف نطفه، بیماری، ضعف بدنی، عدم توانایی در جفت گیری و کمبود تعداد شتر مرغ نر در گله می باشد. البته سلامت شترمرغ ماده و تقویت این پرنده نیز تاثیر مستقیمی بر باروری تخم ها می گذارد.
در ادامه چند راه برای افزایش باروری شتر مرغ بیان شده است.
1- نسبت شترمرغ نر به ماده
همانطور که گفته شد، در بسیاری از مزارع پس از جمع آوری تخم و قرار دادن آن ها در دستگاه جوجه کشی شترمرغ، مشخص می شود که تعداد زیادی از این تخم ها بدون نطفه بوده و در زمان نطفه سنجی از چرخه خارج می گردند. یکی از دلایل اصلی این امر، عدم توانایی جفت گیری شترمرغ نر با پرنده ماده می باشد.
دقت داشته باشید که نسبت استاندارد شتر مرغ نر به ماده در هر گله از یک به یک تا یک به چهار متغیر است. گاه پرنده نر ضعیف بوده و تنها توانایی جفت گیری با دو یا سه ماده را خواهد داشت. در این صورت سایر شترمرغ های ماده اقدام به تولید تخم بدون نطفه می نمایند.
از این رو نیاز است تا با توجه به پرنده نر، گله مولد را تشکیل دهید. یکی از بهترین روش های تشکیل این گله، یک شترمرغ نر به ازای هر شتر مرغ ماده می باشد.
2- تشکیل گله مولد و جفت یابی
علاوه بر تعداد نر و ماده در گله، جفت گیری صحیح و انتخاب جفت ها نیز مسئله تاثیر گذار بر باروری تخم شترمرغ می باشد. برای این منظور در ابتدا نیاز است جنسیت شترمرغ مشخص گردد. به طور کلی، تشکیل گله مولد در شتر مرغ ها به دو صورت انجام می گیرد :
الف ) تشکیل گله مولد به روش تکی
در این روش، تنها یک شترمرغ نر در گله حضور داشته و با چند پرنده ماده در یک محیط قرار می گیرد. در شترمرغ ها نیز مانند سایر پرندگان، جنس ماده پرنده نر را انتخاب می کند. در این صورت پرنده نر ممکن است تنها توسط چند ماده پذیرفته شده و بقیه ماده ها اجازه جفتگیری به نر را ندهند. این امر سبب تولید تخم بدون نطفه و کاهش درصد باروری گله می گردد.
از این رو لازم است تا پرنده زیر نظر گرفته شده و در صورت عدم پذیرش ماده، شترمرغ نر تعویض گردد.
ب ) تشکیل گله مولد شترمرغ به صورت گروهی
سیستم جفت گیری گروهی یا اجتماعی روشی بهتر از سیستم تکی می باشد. در این روش شتر مرغ های ماده در کنار تعداد بیشتری پرنده نر قرار گرفته و از میان آنها انتخاب می کنند. در تشکیل گله گروهی، احتمال عدم جفت گیری پرنده بسیار کمتر از سیستم تکی می باشد.
از معایب این سیستم می توان به درگیری و نزاع شترمرغ های نر با یکدیگر اشاره کرد. بهتر است تنها از 3 یا 4 شترمرغ نر در هر گله استفاده کنید تا استرس ناشی از نزاع کاهش یابد؛ این استرس تاثیر مستقیمی بر تخم گذاری شترمرغ دارد.
3- سن پرنده
سن بلوغ شترمرغ های ماده از 2 تا 3 سالگی بوده و کمی زودتر از پرنده نر به بلوغ می رسند. از این رو تولید تخم بدون نطفه در اوایل دوره بلوغ امری بسیار طبیعی می باشد. اولین تخم های تولید شده توسط شتر مرغ عمدتا بدون نطفه بوده و برای جوجه کشی مورد استفاده قرار نمی گیرد.
از طرف دیگر با افزایش سن پرنده باروری شترمرغ ها نیز به اوج خود رسیده و مجددا پس از چند سال کاهش می یابد.
4- هم خونی و ژنتیک
یکی از نکات مهم در پرورش تمام نژاد ها جلوگیری از جفت خوردن پرندگان هم خون می باشد. همخونی شتر مرغ ها، سبب به وجود آمدن مشکلات ژنتیکی و کاهش باروری تخم شتر مرغ می باشد. امروزه آزمایشات اصلاح نژاد شترمرغ ها به منظور جلوگیری از همخونی جفت ها، افزایش وزن، بالا رفتن باروری شترمرغ و … صورت می پذیرد.
در نتیجه برای داشتن راندمان بالا در جوجه کشی از این پرنده، از جفت شدن پرندگان هم خون با یکدیگر جلوگیری نمایید.
5- تغذیه و کمبود جیره غذایی
یکی از اصلی ترین دلایل کاهش باروری ناگهانی شترمرغ ها، تغییر رژیم غذایی یا کاهش میزان مواد غذایی می باشد. شتر مرغ ماده با وجود کمبود جیره غذایی باز هم قادر به تخم گذاری می باشد؛ اما این کاهش غذا تاثیرات مخربی بر قدرت باروری پرنده نر دارد. پرنده نر در صورت ایجاد مشکل در تغذیه، قدرت بارور کردن تمام تخم ها را نداشته و نیمی از تخم ها بدون نطفه تولید می گردند.
نیاز است تا شترمرغ های نر هر کدام به تنهایی تغذیه شده تا قبل از رسیدن به سن بلوغ، تمام نیازهای غذایی رفع گردد. در این صورت از رشد صحیح بیضه ها و تقویت پرنده نیز اطمینان حاصل می گردد.
6- ویتامین های موثر بر باروری شترمرغ
یکی از مهم ترین ویتامین های مورد نیاز برای تخم گذاری و باروری شترمرغ، کلسیم می باشد. کلسیم مورد نیاز شترمرغ نر 3 تا 4 درصد جیره غذایی پرنده می باشد. کاهش میزان کلسیم غذای این پرنده، سبب کم کاری و ناتوانی بیضه ها شده که این خود بر باروری پرنده تاثیر مستقیم دارد.
سایر ویتامین های حیاتی جهت تولید تخم نطفه دار شترمرغ، ویتامین A، E، D3 و سلنیوم می باشند.
7- بیماری و تاثیر بر باروری شترمرغ
واضح است که پرنده بیمار از قدرت باروری و تولید مثل بسیار کمتری نسبت به پرنده سالم برخوردار است. بیماری های شترمرغ مانند بیماری های انگلی، عفونت های تخمدان، کوکسیدیوز، آسپرژیلوس و … تاثیر مستقیمی بر باروری پرنده می گذارند.
8- عوامل محیطی استرس زا
کمبود غذا، دمای بالا، کاهش یا افزایش نور، کاهش بیش از حد دما، وجود شکارچیان در اطراف قلمرو، تعداد بالای نر در گله، نزاع و درگیری، سر و صدای ماشین آلات و وحشت پرنده از صدا به میزان بسیار قابل توجهی جفت گیری و قدرت باروری شترمرغ را کاهش می دهد.
لازم است تا محیط زندگی پرنده بسیار ایمن بوده و مزرعه ای را برای پرورش این پرنده انتخاب نمایید که سر و صدای زیادی در اطراف آن وجود نداشته باشد.
9- محوطه جفت گیری
برای پرورش شترمرغ، محیطی بسیار بزرگ جهت دویدن، بازی و جفت گیری پرنده مورد نیاز است. حداقل فضا برای پرورش 2 تا 3 شتر مرغ بالغ، 1.5 هکتار می باشد. در نتیجه برای داشتن کوچکترین گله شترمرغ مولد (یک پرنده نر و دو ماده ) شما به یک و نیم هکتار زمین مستطیلی شکل نیاز خواهید داشت.
10- نگهداری نادرست تخم ها قبل از جوجه کشی
طولانی شدن مدت زمان نگهداری، عدم چرخش تخم ها قبل از جوجه کشی و وارد آمدن ضربه و تکان های شدید به تخم، راندمان جوجه کشی را بسیار پایین آورده و به نطفه تخم شترمرغ آسیب زیادی می زند.
در نتیجه علاوه بر سلامت پرنده و رعایت تمام نکات پرورش شتر مرغ، نیاز است تا از تخم های نطفه دار نیز به خوبی مراقبت شود.
جمع بندی
در هر فصل جوجه کشی، تعداد زیادی از تخم های شترمرغ بارور نبوده و یا به دلیل نطفه ضعیف، از چرخه جوجه کشی حذف می گردند. این امر به دلیل قیمت بالای تخم ها و کاهش سود نهایی، از اهمیت ویژه ای برای مزرعه داران برخوردار است. در این متن سعی بر بررسی دلایل کاهش باروری شتر مرغ و راه های برطرف کردن آن شده است.
