پرنده همای سعادت خوش یمن است یا نحس ؟
احتمالا شما نیز تا کنون نام پرنده ی هما به گوشتان خورده است. این پرنده که با نام همای سعادت شناخته می شود، جایگاه خاصی را در میان ایرانیان دارد. اما تا به حال به این موضوع فکر کرده اید که چرا این پرنده همای سعادت نام دارد؟ به نظر شما چرا پرنده ی هما تبدیل به نماد سعادت در ایران شده است؟
در این مقاله از وبلاگ چیکن هچ می خواهیم به بررسی خصوصیات و ویژگی های پرنده ی افسانه ای هما بپردازیم. پس در ادامه مطلب همراه ما باشید.
آشنایی با پرنده ی هما
هما با نام علمی “Gypaetus barbatus” معروف به مرغ استخوان خوار و یا کرکس ریش دار می باشد. این پرنده گونه ای از پرندگان شکاری از دسته ی بازها است که در ارتفاعات بلندی زندگی می کند و با نام های هما، هومیه، همایه، هومیا و یا همایا در ایران شناخته می شود.
معنی همای سعادت چیست؟
هما به معنی فرخنده و خجسته می باشد. پرنده ی هما در ایران جایگاه ویژه ای را دارد. بر اساس افسانه ها، همای سعادت بانی نیک بختی است. همچنین مشهور به این است که سایه اش بر سر هر کسی که بیفتد، خوشبختی، سعادت و کامیابی را برای آن فرد در پی خواهد داشت. همچنین هر کس اقدام به کشتن همای سعادت کند در 40 روز می میرد.
چرا پرنده ی هما تبدیل به نماد سعادت در ایران شده است؟
در پاسخ به این سوال باید بگوییم که ایرانیان باستان 4 عنصر آب، خاک، آتش و باد را مقدس می شمردند و آنها را بوجود آوردنده ی هستی و گرداننده ی جهان می دانستند. برای همین مردگان خود را در خاک دفن نمی کردند تا خاک آلوده نشود.
در عوض اجساد مردگان خود را در مکان هایی باز قرار می دادند و بر این باور بودند که اگر پرنده ی هما به سراغ جسدی برود، روح آن جسد در عالم جاودان سعادت مند می شود.
زیستگاه پرنده ی هما یا کرکس ریش دار کجاست؟
پرنده ی هما، اکثرا در ارتفاعات بلند و مناطق کوهستانی آفریقا، جنوب اروپا و آسیا از جمله ایران یافت می شود. این پرنده در ارتفاعات 300 تا 4500 متر بالاتر از سطح دریا زندگی می کند. اما در حالت کلی بیشتر گونه های آن در ارتفاعات 2000 متری از سطح دریا ساکن هستند.
دیده شدن پرنده ی افسانه ای هما در ایران
در ایران این پرنده در ارتفاعات بلند کوه های زاگرس و البرز ساکن است. دیگر زیستگاه همای سعادت در ایران، در منطقه ی حفاظت شده ی گنو، واقع در شمال غربی بندرعباس می باشد.
آیا همای سعادت پرنده ای کمیاب است؟
بر خلاف تصور عموم مردم، همای سعادت پرنده ی کمیابی در ایران نیست. اما چون این پرنده در ارتفاعات بسیار بلندی زندگی می کند، به ندرت توسط انسان ها دیده می شود. اما لازم به ذکر است که این پرنده از لحاظ حفاظتی در آستانه ی تهدید قرار دارد.
خصوصیات ظاهری پرنده ی همای سعادت
همای سعادت طول بدنی به اندازه ی 100-130 سانتی متر دارد و وزن آن نیز حدودا 5 تا 8 کیلوگرم می باشد. جنس نر و ماده این پرنده تقریبا شبیه به هم هستند و تشخیص جنسیت آنها از روی ظاهرشان چندان امکان پذیر نیست. تنها تفاوت جنس نر و ماده پرنده ی هما این است که، پرنده ی ماده اندازه ی جثه ی کمی بزرگتری نسبت به نر دارد.
پرنده ی هما سر نسبتا کوچک، گردن ضخیم، ساق پاهای پردار و قدرتمند، دم لوزی شکل، پررنگ و تیره دارد. همچنین این پرنده حلقه ای قرمز رنگ در اطراف چشمان خود دارد و پر های صورت و بال های آن مانند نقابی سیاه رنگی شکل گرفته اند.
نحوه ی استتار همای سعادت
اگر به پرنده ی همای سعادت دقت کنید، می بینید که این پرنده سر، سینه و پاهای حنایی رنگ با رگه های کرمی دارد. اما این رنگ آمیزی به طور ژنتیکی رخ نداده است.
پرنده ی هما در آب و خاک های حاوی اکسید آهن غلت می خورد و با استحمام در این خاک ها رنگ پرهای خود را تغییر می دهد. به این ترتیب می تواند رفتار دفاعی و استتاری بیشتری در محیط داشته باشد و به شکار طعمه ی خود بپردازد. به همین دلیل رنگ کرکس هایی که در اسارت پرورش می یابند روشن تر است.
ویژگی های همای سعادت نابالغ
همای نابالغ رنگی قهوهای و خاکستری تیره دارد. پرهای ریشمانند صورت آن نیز کوتاهتر است. بدن آن به رنگ خاکستری مایل به نخودی است. همچنین شکم روشنتر، سر و گردن قهوهای تیره تا سیاه دارد.
تغذیه ی پرنده ی هما
پرنده ی هما یا کرکس ریش دار نیز مانند سایر کرکس ها لاشه خوار است اما بخش عمده ی غذای آن از استخوان ها تشکیل می شود. این پرنده تنها گونه از کرکس ها می باشد که 70 الی 80 درصد از تغذیه ی آن مغز استخوان است. همای سعادت قادر است در کمتر از 24 ساعت استخوان ها را به طور کامل هضم نماید.
همای سعادت در حین پرواز استخوان های طعمه را از ارتفاعات بلند بر روی صخره ها پرتاب می کند تا آنها را به قطعات کوچک تری تبدیل کند و سپس آنها را مصرف نماید. همای سعادت می تواند از لاکپشت ها نیز به همین شکل تغذیه کند.
تخم گذاری و تولید مثل پرنده ی هما
بهترین فصل جفت گیری و تخم گذاری پرنده ی هما اواسط زمستان می باشد. این پرنده در هر دوره، دو عدد تخم می گذارد. هر دو همای نر و ماده به مدت 51 الی 58 روز روی تخم ها می خوابند.
جوجه ها پس از اینکه از تخم خارج می شوند، بدون پر و کاملا نابینا هستند. حدود 7 تا 8 هفته طول می کشد تا چشمان آنها باز شود و پرهایشان به طور کامل رشد کند. والدین جوجه ها را با گوشت تازه تغذیه می کنند و در سن 3 ماهگی جوجه ها قادر به ترک لانه خواهند بود. اما تا سن 18 ماهگی جوجه ها به والدین خود وابسته می باشند.
سوالات متداول
قیمت پرنده ی هما چقدر است؟
از انجایی که همای سعادت بسیار خاص و منحصر به فرد می باشد، برای همین بسیاری از افراد به دنبال خرید پرنده ی هما و پرورش آن در خانه می باشند. اما باید گفت که خرید و فروش پرنده ی هما به ندرت انجام می شود و حتی ممنوع است.
صدای پرنده ی هما چگونه است؟
ممکن است بسیاری از افراد کنجکاو باشند که بدانند صدای پرنده ی هما چگونه است. در پاسخ باید گفت که این پرنده ی شکاری در اکثر مواقع ساکت است و صدایی از خود بروز نمی دهد. اما گاها نیز ممکن است صدایی شبیه به غرغر از خود در بیاورد.
محل زندگی هما در ایران کجاست؟
پرنده ی هما در ایران در ارتفاعات البرز و زاگرس و منطقه ی گنو در بندعباس زندگی می کند.
چرا نقش همای سعادت در سر ستون های تخت جمشید وجود دارد؟
با توجه به ادبیات داستانی کهن ایران، هر گاه پادشاهی در میگذشت و وارثی برای جانشینی نداشت، مردم را در میدانی جمع و همایی را رها میکردند. هما بر روی سر یا شانه هر شخصی که مینشست آن فرد پادشاه آن سرزمین میشد. ممکن است نقش هما در سر ستون های تخت جمشید نیز به همین سبب وجود داشته باشد.
چرا هما پرنده ای استخوان خوار نامیده می شود؟
زیرا حدود 80 درصد از غذای این پرنده از استخوان و مغز استخوان تشکیل می شود.
سخن آخر
در این مقاله اطلاعات و حقایقی را درمورد همای سعادت و یا کرکس ریش دار برای شما ارائه دادیم. این پرنده از دیرباز مورد توجه ایرانیان می باشد و جایگاه ویژه ای را در ادبیات ایران دارد. چراکه بر اساس افسانه ها همای سعادت عامل نیک بختی و سعادت می باشد و سایه ی آن بر سر هرکسی بیفتد، سبب کامیابی آن شخص می شود.
