تاثیر سر و صدای زیاد بر روی مرغ و خروس
مرغ و خروس از جمله پرندگانی هستند که به محیط زیست خود حساس اند. یکی از عوامل محیطی مهم که می تواند باعث تغییرات عمده در رفتار، فیزیولوژی و تولید این پرندگان شود، صداهای محیطی است. سر و صدای زیاد، به ویژه در مناطق شهری یا در شرایط بحرانی مانند جنگ، منجر به بروز اختلالاتی در سلامت و عملکرد طبیعی طیور می شود.
سیستم شنوایی در مرغ و خروس
سیستم شنوایی پرندگان از یک گوش میانی تک استخوانی تشکیل شده که نسبت به تغییرات فشار هوا بسیار حساس است. پرندگان توانایی شنیدن صداهایی با فرکانس بین 250 تا 8000 هرتز را دارند، اما برخی مطالعات جدید نشان می دهد که آنها قادر به واکنش به ارتعاشات زیر صوت نیز هستند.
اثرات نویز و انفجار بر طیور
در حضور نویزهای غیرمنتظره و ممتد، مرغ ها رفتارهایی مانند پرکنی، پرخاشگری، قطع تخمگذاری، فرار از قفس یا ایست قلبی ناگهانی از خود نشان می دهند. خروس ها نیز ممکن است پرخاشگر شده و صداهای نامعمول تولید کنند یا حتی نسبت به پرندگان دیگر حمله ور شوند. صدای شدید می تواند باعث تحریک بیش از حد ناحیه آمیگدال در مغز پرنده شود؛ آمیگدال مسئول واکنش های اضطرابی و تهاجمی است.
تاثیر منفی بر تولید مثل و رشد
استرس ناشی از صوت با افزایش کورتیزول خون، مستقیماً بر تولید مثل اثر منفی می گذارد. مرغ هایی که در معرض سر و صدای زیاد هستند، کاهش در تخمگذاری، افزایش در تخم های بدون پوسته، کاهش وزن، کاهش سطح باروری و اختلال در بلوغ جنسی را تجربه می کنند.
مطالعات موردی
در پژوهشی در دانشگاه آنکارا (2021)، 120 مرغ تخمگذار به مدت 4 هفته در معرض صدای 95 دسی بل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که میانگین تخمگذاری روزانه تا 42٪ کاهش یافت و سطح کورتیزول به طور متوسط 2.3 برابر افزایش داشت. همچنین رفتار پرکنی در مرغ ها دیده شد.
در کل آزمایش‌های علمی نشان داده اند که تاثیر منفی نویز، در پرندگان مولد دو برابر پرندگان گوشتی است.
تاثیر صداهای ناگهانی در شرایط جنگی
در مواقع جنگی که صدای بمباران، شلیک توپ، حرکت تانک یا جنگنده ها رایج است، مرغ و خروس ها واکنش های شدیدی از خود بروز می دهند. بسیاری از آن ها به صورت ناگهانی تلف می شوند، برخی دچار اختلالات عصبی دائمی می گردند.
مدیریت صداها در مرغداری های شهری و جنگی
برای کاهش تأثیر سر و صدا بر طیور، اقداماتی باید انجام شود:
- استفاده از دیوارهای عایق صوتی در اطراف مرغداری ها
- نگهداری پرندگان در سوله های زیرزمینی یا نیمه زیرزمینی
- پوشش سقف و دیوارها با موادی مانند فوم، ایزوگام یا پشم شیشه
- پخش موسیقی با فرکانس یکنواخت مانند یا موسیقی کلاسیک آرام
- زمان بندی چراغ ها برای کاهش هیجان شبانه پرندگان
راهکارهای دارویی و مکملی در مواقع بحرانی برای مرغ و خروس
در مواقع بحرانی یا در مرغ هایی که علائم استرس صوتی دارند، استفاده از ترکیبات دارویی و مکمل ها پیشنهاد می شود:
- ویتامین C: آنتی اکسیدانی مؤثر برای خنثی سازی رادیکال های آزاد ناشی از استرس
- الکترولیت ها: کمک به بازسازی تعادل اسمزی سلول ها در هنگام استرس
- ویتامین E + سلنیوم: تقویت سیستم ایمنی در شرایط تنش
- داروهای ضداضطراب(با تجویز دامپزشک)
- دگزامتازون تزریقی: برای شوک صوتی حاد و کنترل التهاب عصبی
- عصاره گیاهانی مانند بادرنجبویه، بابونه و سنبل الطیب در آب آشامیدنی
- استفاده از ترکیب ویتامین C + E + سلنیوم اثربخشی بیشتری نسبت به مصرف تکی دارد و زمان بازگشت به وضعیت طبیعی را کوتاه تر می کند.
اقدامات فوری در شرایط جنگی یا بحران های صوتی برای طیور
اگر در موقعیت هایی مانند جنگ، انفجار، یا شلوغی غیرعادی شهری قرار دارید، اقدامات زیر برای مراقبت فوری از مرغ ها توصیه می شود:
- انتقال سریع طیور به فضای بسته و کم نور
- پنهان سازی قفس ها با پتوهای ضخیم یا کارتن
- کاهش تردد انسان ها در اطراف مرغداری
- افزایش دفعات تغذیه با خوراک مقوی و زود جذب
- افزودن مکمل آرام بخش به آب
- محدود کردن نور محیط با نور آبی کم فرکانس
تحقیقات نشان داده اند که نور آبی کم فرکانس در شب باعث کاهش تپش قلب و اضطراب طیور تحت استرس صوتی می شود.
سخن آخر
سر و صدای شدید، چه در قالب صدای ماشین‌آلات، ترقه، یا بمب در جنگ، اثرات مخربی بر پرندگان دارد. در مرغ و خروس، این آسیب می تواند رفتاری، هورمونی و حتی کشنده باشد. با شناخت دقیق فیزیولوژی شنوایی طیور و به‌کارگیری روش های مدیریتی و دارویی، می توان از خسارت های جبران ناپذیر جلوگیری کرد. آرامش محیط زیست طیور، رمز تولید پایدار و سلامت آن هاست.
سوالات متداول
در ادامه به سوالات متداول کاربران در این راستا پرداخته شده است که عبارتند از:
چرا مرغ من بعد از صدای انفجار تخم نمی گذارد؟
صدای بلند باعث استرس حاد شده و محور هورمونی LH و FSH را مهار می کند؛ نتیجه آن کاهش یا توقف کامل تخمگذاری است.
چطور می توانم مرغ ها را از صدای ترقه یا جنگ محافظت کنم؟
استفاده از پوشش صوتی برای قفس، موسیقی آرام، مکمل های آرام بخش و عایق سازی محیط از جمله بهترین روش ها هستند.
آیا دارویی وجود دارد که سریع مرغ دچار اضطراب را آرام کند؟
بله، داروهایی مانند ویتامین C، فنیل زین، نوروکالم با نظر دامپزشک قابل تجویز و مؤثر هستند.
صدای زیاد می تواند باعث مرگ پرنده شود؟
بله، در موارد شدید به ویژه در نژادهای حساس، مرگ ناگهانی بر اثر شوک عصبی ناشی از صدا گزارش شده است.
بهترین ترکیب غذایی برای پرندگان تحت استرس صوتی چیست؟
خوراک غنی شده با ویتامین C، E، پروتئین بالا و الکترولیت های محلول در آب بهترین انتخاب است.
عالی بود